Τα social media και η ψευδαίσθηση της οικειότητας

Facebook Twitter Google+

Οι selfies και η κουλτούρα των social media γενικότερα, έχουν αρχίσει να αλλάζουν σταδιακά την αντίληψή μας για το τι ορίζουμε ως «φυσιολογική» συμπεριφορά. Ακούμε για γυμνές φωτογραφίες που διέρρευσαν στο διαδίκτυο και μορφάζουμε συγκαταβατικά.

Γιατί τις έβγαλε;
Γιατί τις κοινοποίησε;

Την δεκαετία του 1890, ο Ρώσος φυσιολόγος Ιβάν Πάβλοφ ανακάλυψε πως όταν χτυπούσε ένα καμπανάκι για να δώσει το σήμα του γεύματος στα σκυλιά, τους έτρεχαν τα σάλια είτε έφερνε το φαγητό είτε όχι. Από τότε, έχουν γίνει αρκετές έρευνες για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματα του Πάβλοφ και πιο πρόσφατα, ερευνητές που μελέτησαν τον εγκέφαλο απέδειξαν πως οι άνθρωποι παρουσιάζουν μεγαλύτερη εγκεφαλική δραστηριότητα όταν περιμένουν μια ανταμοιβή παρά όταν την έχουν λάβει.

Όταν λοιπόν ακούτε το «ντιν» στο τηλέφωνό σας, ενεργοποιείται μια δόση ντοπαμίνης. Η ντοπαμίνη δεν είναι ακριβώς χημική ουσία που προκαλεί ευχαρίστηση, αλλά περισσότερο σε σπρώχνει να κάνεις κάτι. Σε αυτή την περίπτωση, οι άνθρωποι στέλνουν μια φωτογραφία ή ένα γραπτό μήνυμα εν αναμονή της ανταπόκρισης σε αυτό κάποιου άλλου ατόμου.

Όλα αυτά σε κάνουν να σκέφτεσαι τις σχέσεις σε αυτήν την ψηφιακή εποχή. Γίνεται ολοένα και πιο φυσιολογικό να «γνωρίσουμε» κάποιον στο διαδίκτυο και να συνάψουμε σχέσεις (ρομαντικές ή πλατωνικές) με ελάχιστη ή μηδαμινή διαπροσωπική επαφή.

Όταν κρατάμε το τηλέφωνό μας, κρατάμε την ιδέα ενός ατόμου, μια ιδέα που πιθανότατα βοηθήσαμε να δημιουργηθεί. Είναι δύσκολο να κρίνουμε τον χαρακτήρα κάποιου μέσω διαδικτύου γιατί βλέπουμε μόνο αυτά που επέλεξε εκείνος να μας δείξει. Ο οποιοσδήποτε μπορεί να φαίνεται τέλειος αλλά στην πραγματικότητα να είναι απλά ένας εξαιρετικός πωλητής. Εκείνη η φίλη μπορεί να φαίνεται να σας ταιριάζει αλλά έχει πάρει σήματα από σας και προσάρμοσε την συμπεριφορά της αναλόγως. Είναι λίγο σαν τα «Καινούρια Ρούχα του Αυτοκράτορα». Τριγυρίζουμε εδώ και εκεί τυλιγμένοι με τον μανδύα της οικειότητας. Ως κάποιο βαθμό πρέπει να το συνειδητοποιούμε, αλλά θέλουμε τόσο πολύ να πιστέψουμε πως είναι πραγματικό. Γιατί ακόμα και με όλους αυτούς τους «followers» και τα «like» και τους «φίλους» στο Facebook είμαστε παραδόξως πιο μόνοι από ποτέ.

Εναλλακτικά, όταν μιλάτε με έναν φίλο στην πραγματική ζωή δεν έχετε στην διάθεσή σας κάποια λεπτά για να σκεφτείτε προσεκτικά τι θα πείτε. Δεν υπάρχουν φίλτρα. Δεν μπορείτε να κάτσετε σιωπηλοί για δυο ώρες συλλογιζόμενοι τι θα πείτε μετά. Στην πραγματική ζωή, είναι αδύνατο να ελέγξουμε όλες τις μεταβλητές όπως στο διαδίκτυο. Η ζωή σας αναγκάζει να είστε παρόντες με έναν τρόπο που οι διαδικτυακές επαφές αδυνατούν (Ωστόσο αν έχετε δει ποτέ δυο ανθρώπους σε ραντεβού να κοιτάνε όλο αγάπη τα κινητά τους, τότε θα καταλάβατε ότι ακόμα και οι προσωπικές επαφές αλλάζουν). Όσο και αν νομίζετε πως είστε ειλικρινείς στο διαδίκτυο, ο πειρασμός να προβάλετε αυτό που θέλουν οι άλλοι να δουν είναι συχνά πολύ μεγάλος.

Ουσιαστικά δεν υπάρχουν θύματα σε αυτό το δίλημμα. Κανείς δεν αναγκάζει κανένα μας να ταΐσει το μηχάνημα, και όμως το κάνουμε, και σε αντάλλαγμα αυτό δημιουργεί μια γενιά που είναι αιώνια ανικανοποίητη, βαριέται εύκολα και είναι συναισθηματικά απόμακρη. Τι πρέπει να κάνουμε λοιπόν; Τα social media αποτελούν πλέον αναπόσπαστο κομμάτι της κουλτούρας μας και δεν είναι εγγενώς κακά, παρόλο που θα πρέπει να ανησυχούμε για το μέλλον αν συνεχίσουμε να δίνουμε προτεραιότητα στην άμεση, φευγαλέα ικανοποίηση αντί για τις σχέσεις που συνάπτουμε στην πραγματική ζωή.

Πηγή:typosthes